Tuesday, 30 December 2014

KRIFABU THAWHKEH NAK

“Pathian bia arak in chimtu hna nan hruaitu hnasa pawl kha philh hna hlahh u, Zeitindah an nuncan a si i zeitindah an thihning a si kha ruat tthan ulaw an zumhnak kha cawng hna u”(Heb13:7).


A cunglei Bible cacang ah kan hmuh bangin Saikah khua i Thawngtha a rak phurtu le Pathian lei ah lam a kan hruaitu hna hi kan philh kho hna lo. Saikah ah Thawngttha a chimtu hmasabik cu Siangbawi Strait a rak si. Kum 1924 hrawng ahhin Siangbawi Striat, Saya Van Lo, Saya Chawn Tur le saya Tei Tam hna cu Pathian Thawngtha chim dingin an rak tlung. Pathian thawngttha chim khawh nakhnga caah siangbawi Strait nih Dar hla sa (harmony) a rak iken i hla an rak sakter . Dar hlasa hmuh duh le a hlasak ngeih ah an rak chuak i mi an tampah cang an ti paoh in thawngttha chim cu an rak thok.

Hi lio caan hi Saikah nih Thawngttha an rak theih hmasabik lio caa a si. Asinain Zumtu pakhat hmanh an rak um lo. Kum 1925 ah Saikah khua in Hngarchip khua ah a pemmi Pu Lian Lei a rak tlung i biatak tein Pathian Thawnttha cu a vun chimh tthan hna i Tluang En hi Khrihfa ah a cang hmasabik a si. Pu Lian Lei nihcun an khualei ah an rak kal hna i Pu Tluang En nih a hruai hna. Caan sau zong hruai manh loin Hakha ah Sianginn kai ah a rak kal colh ve. Cuticun zohkhenhtu ngei le kilkawitu a ngei ti lomi Tuufa rual hna cu Pakhat hnu pakhat an tlau cang.

Kumli sianginn a kai hnu ah Tluang En cu a hung tlung tthan. Khua a hung phanh i a Khrihfa hawi dawt hna cu pakhat hmanh an um ti lo. Asinain lungdong lo tein Pathian bia cu ka nunchung ka aupi lai a ti i Thawngttha bia chim hram a thok tthan. Thawngttha kha van chim colh awk a tthat lo caah zan sianginn a tuah i ca a chimh hna pah in Pathian thawngttha cu a chimh pah lengmang hna. Sianginn kai a kal lio i kum 12 a simi hngakchiapa, Khen Al, A tu cu A tlangval pah ve cang. 

Tluang En nih cun ca le thawngttha cu lungdong lo tein a chimh lengmang hna i Khen Al le Chum Kar hna cu Khrih ah an lut cang. Kum 1929 in an pathum te cun Thawngttha chim cu an van ibawm i a rauh hlan ah 20/30 tluk an hung si cang. Hnangam tein Chum Kar zong sianginn kai ah a kal ve. An hnangam le lomhcaan sau manh loin an pa bik Tluang En cu Lung Do hma nih a tlunh i a thi colh. Khen Al lawng hruaitu ah a taang i pakhat hnu pakhat a tuu hna cu an tlau i a donghnak ahcun amah lawng a taang. ]

Khen Al nih cun lungdong lo tein kum 4 chung thawngttha a chim ve ko nain a mah lawng a si peng. Chum Kar cu a sianginn kainak in a hung tlung ve i an pahnih in an van ibawm tthan i, Pu, Kio Hming,Pu Lian Al le Pu Than Lin hna zong Khrihfa ah an hung lut ve. Thazaang thar an la chin lengmang i a rauh hlan te ah zumtu tamngai te an hung si than. Pumhnak zong tlamtling deuh le hlunghlai deuh in an van ngei kho cang.

Kum 1930 ah hin Pu, Chum Kar nih Rua Khua khrihfa bu zokhenh ding in a kaltak hna. Sihmanhsehlaw a hlan bantuk cun khrihfa vu cu a rawk ti lo in nikhat hnu nikhat a thang chin lengmang.

Hi lio hrawng i Thantlang peng i Ramukbawi hi Pu Lian Dun a si i hi lio hrawng ahhin Thantlang khua pawngkam hrawng le Thantlang khua ah zawtnak (raise) a rak tlung ciammam i mi zong an thi thluahmah. Mah cu zawtnak ttih ah Pu Lian Dun le a chungkhar hna zong Saikah khua ah an hung zaam. Pu Lian Dun a umchung ahhin Saya Chan Thang hi Saikah khrihfabu tlawn ah a hung tlung ve.

Pu. Khen Al te inn ah an i pum i saya, Chan Thang nih khuang a rak tum. Khuangthawng cu Ramuk bawi Lian Dun nih a theih tikah zeiruang ah thla khuang na tum a  ti i a rak vuak. Lian Dum a kal hnu ah saya, Chan Thang nih a tum tthan, Lian Dun zong a hungkir tthan I Chan Thang cu fung in a tuk tthan. Saya Chan Thang nih ka tum lengmang ko rih lai a ti i Pu Khen Al nih saya, na teming tuk khuang loin ipum ko usih a ti i khuang cu a fimkanh, khuang loin an rak i khawm. 

Khrihfa cu an karh chin lengmang i 1939 ah cun Biakinn zong ttha ngai in an sak khawh cang. An i khawmh caan paoh ahhin amah le a hmet chinchap he Pu Khen Al nihcun hla cu a rak hruai hna. Pu Khen Al cu hla hruaitu an ngeih khawh nakhnga thla a cam tawn. 1925 kum hrawng i thawngttha a rak chimtu hna Pu Lian Lei kha a thi cang i a fapa Mang Dum cu Saikah khua hlam tthan dingin a hung tlung colh.

Khuaruahhar a si ve cu kong cu a ho nih dah a theih khawh hnga, Khen Al cu ai lawm tuk cang. Mang Dum cu cathiam le solfa thiam a si lengah sii lei zong a thiam chih, khuami zong nih an ttihzah i an ibochan ngaingai. Cuticun Solfa cu a chimh hna i solfa sa kho le hla cauk zoh kho an hung tampah cang.

Kum 1942 ahcun nu le mino Upa hna zong an van dirh cang. Ruah lopi in Pakhuku i a ummi 3rd Batalian nih Pastor kan herh an ti i, “na kal kho hnga maw”? tiah Mang Dum cu thawng an thanh. 1943 kum ah Ralkap pawl Pastor ttuan ding in Mang Dum cu Kawlram lei panh in a zuang.

KRIHFA UPA HNA

Sai Kah khua i Khrihfa Upa a ttuanmi hna hi a cheu cu caan tlawnpalte lawng a ttuan i ai ngoltthan mi zong an um. Kum chiar tein thimnak cu an tuah ko nain, a thar kan laakchap lai ti he ai lo. A chaptu in chap lengmang a si caah a kum zat zong hngalhfian a har deuh. Cu caah kan theih khawhmi chungin kan van langhter hna lai. Pu Khan Al le Pu Rual Iap hi Khrihfabu a dirka in anmah nih an rak hruai peng hna i a hnu ah Upa dang hna hi thim chap an rak si.

1. Pu Khen Al
2. Pu Ral Iap
3. Pu Lo Riak
4. Pu Nar Luai
5. Pu Rhan Lin
6. Pu Tial Vung
7. Pu Za Cut
8. Pu Kap Thanag
9. Pu Kap Vung
10. Pu Than Khar
11. Pu Ral Hre

A cunglei i kan langhtermi hna hi Khrihfabu tthen hlan i a ttuanmi hna an si. An ttuan kum le caan cu kan hngalhkhawh ti hna lo caah kan langhter kho ti hna lo.

PASTOR
1955 Kum hrawng ah Rev, Mang Dum cu kawlram i Pastor a ttuannak in a hung tlung cang. Saikah nih Pastor bantukin ineih hna hmanh seh aw cunglei in Pastor min peknak an tuahpiak rih hna lo. 1957 kum ah Saya Pa Hrek zong thlanglei Laitlang Matupi Peng, Valangte khua i Mission rian a ttuannak in a hung tlung ve. An pahnih in Saikah i um ding cu a si thiam in a ruah lo caah Rev Mang Dum cu Hmunlipi i Pastor ttuan dingin 1959 kum ah a kal. Saya Pa Hrek zong 1959 kum ah Zahnaktlang Khrihfabu nih Pastor ttuan dingin an cohlan colh ve. Kum 10 chung Saikah Khrihfabu a kan zohkhenh hnuah 1975 kum ah Vanzang khua ah a pem. Saikah Khrihfabu cu umpitu Pastor ngei loin tlang Pastor nih zohkhenh chom in kum 10 chung an um.


KHRIHFABU THEN NAK

Saya, Pa Hrek Pastor a ttuan lio si dawh si, 1959 ahkhin Pu Hrang Hnun nih Mizo ram hlimlam cu Saikah ah a rak luhpi. Kumkhat a rauh ahcun khuacheu deng an laam cang. 1964 kum hrawng ahhin Pu Hmun Nawn cu Mizoram Sangau khua ah Khawmpi a va hmang ve i a hung tlun tikah kei cu Pa Pawl ah kai tthial cang . Sangau ah tipilnak zong ka va ingcang . Jesuh min in tipil a ing lomi cu khamhnak an hmu lai lo. Keimah nihcun a chimhzia kan thiam hna lai lo i Pastorte an hung tlung zau lai i nan hngalh cio te ko lai ti hi a rak chim khawh mi a si


A chim bangin caan rau lo teah Pastor Dar Awi le a hawi cu Sangau khua in an hung tlung taktak. Pastor Dar Awi hi Phungchim thiam ngaingai mi a si i a chimcem mi le a cawnpiak cem mi hna cu Jesuh min in Tipil a ing lomi paoh cu khamhnak an hmu lai lo ti kha a si. Hi lio caan hrimhrim ahhin khuami cheuthum cheukhat cu an lung a tho i U.P.C Khrihfabu ah an rak lut. A rak lut hmasami le tthihruaitu hmasa pawl hna cu: 
Pu. Lo Riak
 Pu Nar Luai 
le Pu Khar Nawn  hna hi an rak si. 

Pastor Dar Awi cu an khua lei ah a kir i khua a phak cang ka in phungchimtu ah Saya That Hlei  a thim. Saya That Hlei nih caan sau nawnpi a um pi hna i U.P.C khrihfabu cu a fek colh. Saikah ah U.P.C khrihfabu an um ti thawng kawlram lei in Tahan Pastor, Rual A a hung tlung i 1964-70 karlak hrawng ahhin kawl ram U.P.C khrihfabu he pehtleihnak an rak tuah.

No comments:

Post a Comment