MIRANG RAL DOHNAK

Vawlei cung ralpi (1914-1919) lio ah Miraang nih German Raal nan doh lai, Kuli nan phur lai tiah Laimi kha an rak ti hna. Thantlang peng pumpi in German Raal cu kan dah lai lo kan raal an si lo anmah tu kan doh hna lai tiah biachahnak an tuah. Asinain a dang vialte cu an i leet dih i Vanzangtlang le Zahnaktlang lawng kha Pu Hrang Hnin (Ruakhua) nih a hruai i kanmah lawng nih kan doh hna lai tiah bia khiahnak an rak ngei than. 

Caan tlawnmpal a rauh hnu ah Mirang Raal cu an phan. Saikah le Ruakhua lawng nih an rak doh hna i Mizoram tiang an rak dawi hna. Mizoram Vaanlaiphai Bangla ah pakhat an thah, cun Hnahcang va ah pahnih an thah than hna. Hnahcang va i an thahmi pa kha cu Saikah pa Pu Chiah Tlir nih a rak thah, a lukhuh le a Hnakhaw a rak phurh hna. Thau khua pawng i an i kah lio zongah pathum an thah than hna. Miraang Raal cu Mizoram in an rak kai than i Saisih chuak in an ra. 

Cu thawng cu an theih in Bungtlang in an rak bawh hna, an thut lio ah Theithu a tlai ngaimi a nge ai boh hlukmi an hmuh caah aa! thiltha a si lai lo an ti i an kir. Miraang zong nih cu thawng cu an theih tik ah an kir ve. Cu hnu tlawmpal ah Saikah le Ruakhua lawng an si cang ti thawng an theih i Thau lei in an fuh tthan hna. Saikah le Ruakhua nihcun Thau tlang ah Lung an pumh i Miraang pawl an rat tikah kan hrilh hnawh hna lai an ti i an bawh hna.

Miraang pawl nih an theih i Hmunlipi, Sihhmuh le Thangzang lei in an fuh tthan hna. Mah lio zong ah hin Saikah nih an Vahcap mei in kan duah khumh hna lai an rak ti. Asinain Thantlang bawi Lian Dun nih Mirang Raalpi cu nan tei kho bal hna lai lo, rak zaam ko uh tiah bia a cah hna. Cucaah an thil phurhkhawh lomi khuapawng ah an thuh ta i an rak zaam.

An zaamnak hi Hmawngtang a si caah khualei ah zei dah a cang ti awk zong an thei ti lo. Mei hmanh kau ngam loin, nunau le tar pawl cu an um, thazaang ngei deuh mi pa pawl vialte cu khua ah zeidah a cang ti thlingthlat le Miraang nih an kan dawi hnga maw tiah hmun kip ah an i thek dih. Thlingthlatu hna nih kan khua cung mei khu ting cukmak in aizel ko ti thawng an thanh hna. Kan ngeih a chia tiah ttah zong an ttap ngam lo.

Raal anum ti hnga maw tiin khua lei an kai tik ahcun khua cu Vutcaam in a rak luangcang. Miraang an doh lio i an hruai tu deuh asi mi Pu Hrang Tling, Pu Hrang Kulh le Pu Hrang Hnin an tleih hna , Memyo, Tawngkyi ah thong an thlak hna.

 Thong an thlak lio ah Pu Hrang Tling cu thah ding in bia an rak ceih, a sinain Lian Dun nih Ziipeng bawi a rak nawl piak i Falaam Ziipeng bawi nih thah than lo ding in bia a rak ceih hna. Cucaah a rak luat than. An rak tlun hnu ah anmah le an thongtlaknak min chuankhaan in min an sak hna i Lal Su, Memyo, Tawngkyi tiah min an rak sak hna..